24. Februar 2020. godine
Večernje novosti

SVE VIŠE GRAĐANA OD NOTARA TRAŽI OVERU POTPISA DA SU U VANBRAČNOJ ZAJEDNICI, ČIME STIČU MOGUĆNOST DA OSTVARE BROJNA PRAVA

GRAĐANI Srbije sve češće se obraćaju notarskim kancelarijama sa zahtevom za overu potpisa na potvrdama kojima dokazuju da žive u vanbračnoj zajednici, kažu za "Novosti" u Javnobeležničkoj komori (JBK). Takve izjave najčešće overavaju zbog ostvarivanja prava na vantelesnu oplodnju, na zdravstveno osiguranje i za izdavanje ili overu zdravstvene knjižice.

Često je svrha overe i ostvarivanje prava na posetu vanbračnom partneru koji se nalazi u pritvoru ili na odsluženju zatvorske kazne, zatim ostvarivanje prava na roditeljski ili dečji dodatak, kao i regulisanja statusa, odnosno prijavljivanja nerezidentnog lica na kućnu adresu u Srbiji (kada je jedan od vanbračnih partnera lice sa stranim državljanstvom) - objašnjavaju u JBK.

Zabeleženi su i slučajevi da se izjava o vanbračnoj zajednici kod notara overava radi isplate porodične penzije ili novčane pomoći iza smrti partnera.

Građani su tražili overu i radi apliciranja za vizu, izdavanja radne dozvole, za podizanje stambenog kredita, za dobijanje učeničke stipendije i za učešća na konkursu za dodelu stanova ili dodelu seoskih domaćinstava. Izjava o vanbračnoj zajednici se overavala i u svrhu dozvole za kremaciju i sahranjivanje - navode u JBK.

Koliko u Srbiji u ovom trenutku postoji vanbračnih zajednica, ne zna se, jer su poslednji podaci iz popisa 2011. Tada ih je zvanično bilo 236.063, odnosno 3,8 odsto stanovništva starijeg od 15 godina. Najveći broj živeo je u gradu (148.268), imao između 30 i 34 godine i srednje stručno obrazovanje. Mada, bilo je i starijih od 70 koji su se izjasnili da žive s vanbračnim drugom (njih 7.341).

Broj vanbračnih zajednica je u poslednjoj deceniji dodatno porastao, što se, kako je za naš list nedavno potvrdio demograf Vladimir Nikitović, može očekivati i nadalje. Demografi ovo nazivaju "druga demografska tranzicija", što znači da su partnerski odnosi sve relaksiraniji i brak više nije nužno prva opcija.

Mada su po Ustavu vanbračna i bračna zajednica izjednačene, u praksi to najčešće nije slučaj. Sve do ove godine npr. vanbračni partneri nisu mogli da naslede penziju kada jedan od njih premine. Izmenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju od početka godine, pravo na porodičnu penziju imaju i oni koji su živeli u neformalnoj zajednici, čije se postojanje utvrđuje u vanparničnom postupku. Potrebno je da je ta zajednica trajala najmanje tri godine pre smrti partnera, ali se, ako postoji zajedničko dete, ovaj uslov ne postavlja. U obzir se uzimaju i godine (53 za žene, 58 za muškarce, odnosno 45 ako imaju zajedničko potomstvo).

Deca rođena u vanbračnoj zajednici imaju jednaka prava kao i rođena u braku. Kako je nedavno saopštio Republički zavod za statistiku, u 2018.

godini rođeno je 17.130 vanbračne dece, što je oko 26 odsto od ukupnog broja rođenih.

Brojke su manje nego u ostatku Evrope, gde se procenti kreću između trećine i polovine ukupno rođenih, a po tome se posebno ističe Bugarska.

Kod nas iz vanbračnih, baš kao i iz bračnih zajednica, najčešće izlaze samohrane majke, koje teško u praksi, kako kaže Vera Totić iz Udruženja samohranih roditelja, ostvaruju pomoć.

Ukoliko je dete rođeno u vanbračnoj zajednici po pravilu se roditelj, obično majka, tretira kao samohran.

Bez obzira da li ta zajednica i dalje postoji ili se raspala, da bi dobila dečji dodatak ona mora da podnese krivičnu prijavu protiv drugog roditelja za neplaćanje alimentacije, ili da tuži prvo svoje, pa posle i partnerove roditelje za izdržavanje deteta. Ako partneri dokažu da su u vanbračnoj zajednici, ali nemaju primanja, centar od njih traži da se bar jedan zaposli. Dešava se i da im dete uzmu i daju hraniteljima, kojima se isplaćuje od 40.000 do 50.000 mesečno, iako je to za državu daleko skuplje nego da daje pola tog iznosa roditeljima - konstatuje Totić.

Antrfile:

PREDNJAČI KOSTOLAC

NAJVIŠE vanbračnih zajednica, osim Beograda, ima u istočnom delu zemlje i Vojvodini. Ističu se opštine Kostolac, Kovin, Bela Crkva i Srbobran.

ROMI NAJREĐE KOD MATIČARA

ISTRAŽIVANJE Olivere Negovanović za stručni časopis "Demografija" iz 2017. pokazalo je da najveći broj neformalnih partnerskih zajednica prelaze u brak s rođenjem deteta ili željom da se dobije potomstvo. Najveći udeo u ovakvim zajednicama imaju Romi - čak četvrtina od ukupnog romskog stanovništva živi u neformalnim brakovima.

Autor: V. CRNJANSKI SPASOJEVIĆ

01. Jun 2023. godine

29. Maj 2023. godine

25. Maj 2023. godine